Voor later

Zwolle, najaar 2009

Onderin mijn scherm begint een balk oranje te knipperen. Mijn klasgenoot heeft een bericht gestuurd via MSN. Meestal gebruiken we het om te communiceren over games die we spelen, maar bij uitzondering heb ik mijn huiswerk voor Nederlands met hem gedeeld. De opdracht is om een kort verhaal te schrijven dat iets te maken heeft met tijdnood en spanning, de deadline is morgen. Ik heb nog nooit een verhaal geschreven en heb besloten te blijven bij wat ik ken: de Albert Heijn waar ik werk. Het gaat over een klein jongetje dat zijn moeder kwijtraakt in de supermarkt en per ongeluk in het magazijn belandt. Daar ontkomt hij ternauwernood aan de gevaren van de kartonmachine en de laadklep van een vrachtwagen. Als het verhaal af is, merk ik dat mijn hart sneller klopt. Het is af, maar is het te begrijpen voor anderen? 

‘Leuk verhaal wel, ik begrijp alleen dat stuk in het magazijn niet zo goed,’ is de feedback van mijn klasgenoot waar ik het mee moet doen. ‘Dat stuk in het magazijn’ beslaat zeker 60% van mijn tekst, ik voel tintelingen over mijn hele lichaam en begin het warm te krijgen. Ik heb de tijd noch de motivatie om een nieuw verhaal te schrijven, waarom heb ik het dan laten lezen? Met klamme handen pak ik het verhaal uit de printer. Dan maar weer hopen op een zesje.

Twee weken later loop ik langs mijn postvakje op school. Ik zie dat er een blaadje in ligt en onmiddellijk begint mijn hart weer sneller te kloppen. Langzaam pak ik het blaadje uit mijn postvak en met mijn lichaam scherm ik het af naar mensen die langslopen. Het is mijn korte verhaal, bovenaan staat in het rood een cirkel met daarin een 8. Er ontstaat kort een grijns op mijn gezicht en dan gaan mijn ogen naar de onderkant van de pagina. In dezelfde rode inkt staat er: “goed geschreven, misschien moet je hier later iets mee gaan doen.”

Göteborg, voorjaar 2022

De afgelopen weken zijn we allebei veel bezig geweest met werken en dus we hebben wat kleine uitstapjes gedaan, onder andere naar de kust en naar Tjolöholms slott. Voor mij betekent bezig zijn met werken natuurlijk bezig zijn met taal. Door constant omringd te worden door een andere taal, merk ik dat ik ook meer nadenk over Nederlandse woorden. Voor iedereen die nog van plan is een keer naar Zweden te gaan, hierbij een (enigszins willekeurige) introductie in de Zweedse taal. En mocht je hier niet naartoe komen, kijk je in het vervolg wellicht toch anders naar de Ikea-catalogus.

Fika – misschien niet het bekendste Zweedse woord, maar zeker het belangrijkste. In de blogs is het al meerdere keren gepasseerd, fika is een koffiemoment waarbij zoete/hartige lekkernijen worden genuttigd. Maar fika is ook méér dan dat, het staat voor een moment van persoonlijk contact met collega’s of vrienden. Het is een manier van leven en het kan elk moment van de dag gehouden worden.

Lagom – slaat ook op de manier van leven. Het gaat om het vinden van een balans en lagom betekent ‘niet teveel en niet te weinig’ of ‘precies goed’. Bijvoorbeeld de balans werk-privé, eentje waar wij volop mee aan het experimenteren zijn hier. Of praktischer: ‘hoeveel mosterd wil je op je broodje?’ – ‘Lagom.’

Friluftsliv – een verzamelterm voor allerlei activiteiten die je buiten in de natuur kunt ondernemen, georganiseerd of ongeorganiseerd. Van hardlopen in het park tot hiken en wildkamperen in het bos. Samen met de vorige twee begrippen eigenlijk de perfecte samenvatting van onze tijd in Zweden tot dusver.

Bullar – de basis voor een gevarieerd dieet. Kanelbullar (kaneelbroodjes) als ontbijt en eventueel als lunch, om daarna over te gaan op köttbullar (gehaktballetjes). Ook hiermee kan geluncht worden, bijvoorbeeld koud op een broodje. Warm ook erg lekker met cranberry- en roomsaus, al krijg je er geen satéprikker met een Zweeds vlaggetje bij.

Daarnaast kom ik in het dagelijks leven dus ook woorden tegen die meer inzicht geven in de Nederlandse taal. Tamara is inmiddels aan haar derde cursus Zweeds begonnen. Met haar kennis daarover zet ze mij regelmatig aan het denken over de verschillen en overeenkomsten tussen de beide talen. Overigens komt nu met name het willekeurige gedeelte van deze introductiecursus.

Nyhet, mv: nyheter – het woord ‘nyhet’ betekent ‘nieuw’. In het Nederlands heeft dat om logische redenen geen meervoud, althans dat dacht ik. ‘Nyheter’ betekent namelijk ‘nieuws’, als in het nieuws in kranten en het journaal bijvoorbeeld. Een interessante gedachte dat een nieuwtje of nieuwsbericht ook als ‘een nieuw’ aangeduid zou kunnen worden. Op het moment dat je er meer dan één hebt, heb je nieuws.

Hockey – nationale sport nummer één in Zweden. Waarom worden de Nederlandse vrouwen dan toch bijna altijd kampioen? Simpelweg omdat hockey hier betekent: ijshockey. Aan ‘landhockey’ doet bijna niemand. 

Stormarknad – waar we wekelijks onze boodschappen doen. Een paar dagen geleden viel voor mij het kwartje. ‘Stor’ betekent ‘groot’. Dus een grote markt. Een hele grote markt. Een supergrote markt, oftewel: een supermarkt. 

Ren – let goed op. ‘Ren’ betekent ‘schoon’. In een bepaalde vervoeging ook geschreven als ‘rent/rena’. Daarbij gingen mijn gedachten naar lessen Latijn en anatomie, de arteria renalis is de slagader die de nieren van bloed voorziet. ‘Ren’ is Latijn voor nier, een orgaan dat als taak heeft het ‘schoon’-maken van het bloed. Omdat in het Zweeds ‘ren’ wordt uitgesproken met een lange ‘èè’ (een beetje zoals het geluid dat schapen en geiten maken), klinkt het haast als het Nederlandse woord ‘rein’, een synoniem voor schoon. Draai dan de letters van ‘rein’ om en er staat: ‘nier’. Wanneer dat allemaal op zijn plek valt, maak ik in mijn hoofd een sprongetje van blijdschap. Daarnaast betekent ‘ren’ ook nog ‘rendier’, waarvan ik me inmiddels begin af te vragen of dat nog iets te maken heeft met rennen.

Of het gaat om schrijven of nadenken over taal, ik ben er graag mee bezig. In mijn werk spreek ik regelmatig auteurs die blij worden van mijn feedback, mij bedanken voor de tijd die ik voor ze neem. Maar bij veel auteurs gaat het nog dieper, zonder dat ze het direct vertellen. Ze zijn het meest dankbaar voor het feit dat hun verhalen gelezen worden.

Omslagfoto: Göteborg, Zweden; April 2022